تعویض مفصل زانو

تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی زانو Knee arthroplasty نیز گفته می‌شود، نوعی جراحی است که توسط آن سطوح مفصلی استخوان‌های ران و ساق در مفصل زانو را با یک سطح مصنوعی جایگزین می‌کنند.
وقتی به علت آسیب های زانو، این مفصل تخریب شده است، دردهای شدید در آن شکل می‌گیرد. در این حالت ممکن است فرد از انجام فعالیت های ساده ای نظیر بالا رفتن از پله و یا راه رفتن ساده نیز محروم شود. حتی وقتی شخص فعالیت ندارد نیز ممکن است درد با او باشد. اگر داروهای تجویزی، تغییر اندازه فعالیت های روزمره زندگی و استفاده از عصا نیز موجب کاهش مشکلات بیمار نشود، آخرین اقدام تعویض مفصل زانو است. تعویض مفصل زانو می‌تواند فرد را از درد خلاص کند و او را به غعالیت‌های روزانه بازگرداند.
امروزه یکی از عمل‌های مفید در جهان تعویض مفصل است. خصوصا که به مرور زمان مفاصل بهتر طراحی و با مواد عالی توسط بهترین برندهای تولید مفصل در جهان ساخته شده است.
از مهمترین دلایل تخریب مفصل زانو، ساییدگی و آرتروز، روماتیسم و یا تخریب سطح مفصلی است. تعویض مفصل زانو، دامنه حرکات پا و زانو را مجددا افزایش می‌دهد. وقتی به هر دلیلی غضروف مفصلی زانو تخریب می‌شود، حرکت مفصل دردآور شده و مفصل دچار خشکی و محدودیت حرکتی می‌شود. در این وضعیت می‌توان با تعویض سطوح مفصلی حرکات مفصل را مطلوب کرده و درد را از بین برد. عمل جراحی تعویض مفصل زانو یکی از موفق ترین اعمال جراحی است. طول عمر مفصل خوب با یک عمل جراحی موفق تا ۲۰ سال می‌تواند باشد.

افزایش سن و تعویض مفصل زانو

بیشتر در افراد مسن و میانسال عمل جراحی تعویض مفصل زانو انجام می‌گیرد. ولی امروزه با بکارگیری مفاصل مصنوعی با جنس بهتر و تکنیک‌های جراحی جدیدتر می‌توان در سنین جوانی و حتی نوجوانی هم این عمل را انجام داد. شاید تعجب کنید که سن بیمار، وزن وی و یا جنسیت او عامل تعیین کننده در تصمیم گیری برای انجام جراحی نیست. مهمترین عامل در تصمیم گیری شدت دردی است که بیمار تحمل می‌کند و ناتوانی ناشی از این درد برای زندگی بیمار است.
ذکر این نکته مهم است که احتمال عفونت در افراد چاق بعد از جراحی ۳ برابر و احتمال لق شدن مفصل ۱.۵ برابر است. گرچه ممکن است اینطور به نظر برسد که انجام جراحی تعویض مفصل زانو در سنین پایین فرد را مجبور می‌کند تا در سنین بالاتر یک بار دیگر مفصل را جایگرین کند ولی مطالعات نشان داده است که هرچه این عمل جراحی زودتر انجام شود نتیجه آن در از بین بردن درد و خشکی مفصل بهتر خواهد بود.

چه زمانی باید عمل تعویض مفصل زانو انجام شود؟

با توجه به بیماری‌ها و عوامل گفته شده که موجب اتخاذ تصمبم جراحی تعویض مفصل توسط پزشک شود؛ می‌خواهیم بررسی کنیم حد و اندازه این عوامل تا چه حدی باشد شما نیاز به تعویض مفصل زانو دارید.
در مواردی كه تخریب مفصل زانو زیاد باشد معمولا آخرین راه حل خلاصی از درد ناشی از آن انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو است. تصمیم گیری برای جراحی تعویض مفصل فقط به عهده پزشك ارتوپد نیست. این تصمیمی است كه در آن خود بیمار و خانواده وی نیز باید دخالت كنند.

• درد شدید مفصل زانو بصورتی که فعالیت های روزمره مثل راه رفتن، بالا رفتن از پله و نشستن و بلند شدن از روی صندلی را هم محدود می‌كند.

• درد متوسط یا شدید زانو حتی در موقع استراحت

• درد زانو همراه با تغییر شكل و انحراف زانو

•  درد زانو همراه با خشكی در حركت مفصل

• درد با استفاده از داروهای ضد التهابی كاهش نمیابد

• تحمل نكردن داروی مسكن و یا ایجاد عوارض با مصرف آنها

• عدم بهبودی زانو با جراحی های دیگر

فواید و عوارض عمل تعویض مفصل زانو

 نكته بسیار مهم این است كه قبل از عمل جراحی بیمار باید بداند كه این عمل چه فوایدی برای او دارد. و یا عوارض تعویض مفصل زانو چیست.

برای دانستن این نکات باید بگوییم: بیش از ۹۰ درصد از بیماران، بعد از عمل تعویض مفصل زانو دردشان بطور محسوسی كاهش یافته و بهتر می‌توانند فعالیت‌های روزمره را انجام دهند. البته این عمل جراحی نمی‌تواند زانوی شما را مثل قبل، یك زانوی سالم كند. بعد از جراحی می‌توانید فعالیت‌هایی مثل راه رفتن، شنا، دوچرخه سواری، رانندگی، بالا رفتن از پله یا سربالایی را انجام دهید.
فعالیت هایی چون راه رفتن سریع، بالا رفتن از تپه و كوه، اسكی، تنیس، بلند كردن اشیاء با وزن بیش از ۲۵ كیلوگرم برای مفصل مصنوعی زیاد مناسب نیستند و فعالیت هایی مانند دویدن، جهیدن و ورزش های ضربه ای برای مفصل مصنوعی بسیار خطرناك هستند.
حتی با وجود رعایت تمام نكات مراقبتی از مفصل مصنوعی، بعد از مدتی قسمت پلاستیكی مفصل كم كم دچار سائیدگی می‌شود. مسلماً فعالیت های بدنی زیاد و یا وزن زیاد این روند را سرعت می‌دهد.

آیا مفصل مصنوعی زانو نیاز به تعویض دوباره دارد؟

همانطور قبلا گفتیم مفاصل مصنوعی زانو معمولا سال‌های زیادی برای بیمار کار می‌کنند. همچنین موجب می‌شوند تا بیمار بتواند از یک زندگی فعال و پرتحرک لذت ببرد. اما با این وجود مفاصل مصنوعی هم مانند هر ساختار مصنوعی دیگر می‌تواند بتدریج فرسوده شود. مهمترین حالت فرسودگی این مفاصل مصنوعی، لق شدن آنها در استخوان است.
در حین راه رفتن با هر باری که پا به زمین می‌رسد نیرویی به استخوان های زانو وارد می‌شود. این نیرو به محل اتصال مفصل مصنوعی و استخوان‌های اطرافش هم وارد می‌شود. اگر مقدار این نیرو زیاد باشد به مرور زمان موجب اتصال بین استخوان و سیمان شده و در نتیجه اتصال استخوان و مفصل مصنوعی سست می‌شود. در این حالت مفصل مصنوعی لق شده و این لقی موجب درد و ناپایداری و مشکلات دیگر در مفصل می‌شود. از این گذشته به مرور زمان بر اثر فشارهایی که به پلاستیک مفصل وارد می‌شود، ذرات میکروسکوپی ریزی از آن کنده می‌شود. این ذرات بوسیله گلبول های سفید بدن خورده می‌شوند تا از بدن خارج شوند. ولی متاسفانه در این روند، گلبول های سفید برای مبارزه بیشتر با این ذرات از خود مواد سمی ترشح می‌کنند که همین مواد به مرور زمان موجب خورده شدن و جذب استخوان اطراف مفصل مصنوعی توسط بدن می‌شوند. جذب استخوان موجب می‌شود تا اتصال آن به مفصل مصنوعی هم سست شود.